PROCEDURY POSTĘPOWANIA NAUCZYCIELI W SYTUACJACH ZAGROŻENIA MŁODZIEŻY PRZESTEPCZOŚCIĄ I DEMORALIZACJĄ, W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH oraz ZASADY WSPÓŁPRACY SZKOŁY Z POLICJĄ
- W przypadku uzyskania informacji, że uczeń, który nie ukończył 18 lat, używa alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawia nierząd bądź przejawia inne zachowania świadczące o jego demoralizacji (naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od spełniania obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki, wagary, włóczęgostwo, udział w działalności grup przestępczych ) nauczyciel powinien podjąć następujące kroki:
- Przekazać uzyskaną informację wychowawcy klasy.
- Wychowawca informuje dyrekcję szkoły, pedagoga/psychologa.
- Wychowawca wzywa do szkoły rodziców/prawnych opiekunów ucznia i przekazuje im uzyskaną informację. Przeprowadza rozmowę z rodzicami oraz – w ich obecności – z uczniem. W przypadku potwierdzenia uzyskanej informacji, zobowiązuje ucznia do zaniechania negatywnego postępowania, rodziców zaś bezwzględnie do szczególnego nadzoru nad dzieckiem.
- Jeżeli rodzice odmawiają współpracy z kadrą pedagogiczną lub nie reagują na wezwania do stawiennictwa w szkole, a nadal z wiarygodnych źródeł napływają informacje o wymienionych wyżej przejawach demoralizacji, szkoła pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny lub policję a w przypadku uchylania się od obowiązku szkolnego/obowiązku nauki również władze samorządowe właściwe dla miejsca zamieszkania ucznia. Podobnie w sytuacji, gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne jej metody oddziaływań wychowawczych ( rozmowa z rodzicami, ostrzeżenie ucznia, spotkania z pedagogiem/psychologiem, itp. ) i ich zastosowanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tych instytucji.
- Jeżeli uczeń przejawia powyższe zachowania po ukończeniu roku życia ( a nie jest to udział w działalności grup przestępczych czy popełnienie przestępstwa ) sposób postępowania nauczyciela w takim przypadku powinien przebiegać jak wyżej.
- W przypadku uzyskania informacji o popełnieniu przez ucznia, który ukończył 17 lat, przestępstwa ściganego z urzędu lub udziale w działalności grup przestępczych, szkoła jako instytucja jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić prokuratora lub policję.
- W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że na terenie szkoły uczeń znajduje się pod wpływem alkoholu lub narkotyków, powinien podjąć następujące kroki:
- Powiadamia o swoich przypuszczeniach wychowawcę klasy.
- Odizolowuje ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie pozostawia go samego; stwarza warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie i zdrowie.
- Wzywa lekarza lub pielęgniarkę szkolną w celu określenia stanu zdrowia, ewentualnie udziela pomocy medycznej.
- Zawiadamia o fakcie dyrekcję szkoły oraz rodziców/opiekunów, których zobowiązuje do niezwłocznego odebrania ucznia ze szkoły.
- W przypadku odmowy ze strony rodziców/opiekunów, o pozostaniu ucznia w szkole, czy też przewiezieniu ucznia do placówki służby zdrowia, bądź też przekazaniu go do dyspozycji policji decyduje lekarz, po ustaleniu aktualnego stanu zdrowia ucznia i w porozumieniu z dyrektorem szkoły.
- W przypadku ucznia będącego pod wpływem alkoholu – jeżeli rodzice odmawiają przyjazdu, a uczeń jest agresywny wobec kolegów, nauczycieli, bądź swoim zachowaniem daje powód do zgorszenia albo zagraża życiu lub zdrowiu innych – szkoła zawiadamia najbliższą jednostkę policji.
- W przypadku stwierdzenia nietrzeźwości policja ma możliwość przewiezienia ucznia do izby wytrzeźwień lub , w przypadku jej braku, do policyjnych pomieszczeń dla osób zatrzymanych – na czas niezbędny do wytrzeźwienia( (max. do 24 godzin ). O fakcie umieszczenia zawiadamia się rodziców/opiekunów oraz sąd rodzinny, jeśli uczeń nie ukończył 18 lat.
- Jeżeli zdarzenia, w których uczeń ( przed ukończeniem 18 lat ) znajduje się pod wpływem alkoholu lub narkotyków na terenie szkoły, powtarzają się, świadczy to o jego demoralizacji. Nakłada to na szkołę obowiązek powiadomienia policji lub sądu rodzinnego.
- Spożywanie przez ucznia, który ukończył 17 lat, alkoholu na terenie szkoły stanowi wykroczenie. Należy o tym fakcie powiadomić policję. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tej instytucji.
- W przypadku, gdy nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancję przypominającą wyglądem narkotyk, powinien podjąć następujące kroki:
- Nauczyciel, zachowując środki ostrożności, zabezpiecza substancję przed dostępem do niej osób niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem do czasu przyjazdu policji, próbuje ( w zakresie działań pedagogicznych ) ustalić, do kogo znaleziona substancja należy.
- Powiadamia o zaistniałym zdarzeniu dyrektora szkoły, który wzywa policję.
- Po przyjeździe policji niezwłocznie przekazuje zabezpieczoną substancję i przekazuje informacje dotyczące szczegółów zdarzenia.
- W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że uczeń posiada przy sobie substancję przypominającą narkotyk, powinien podjąć następujące kroki:
- Nauczyciel, w obecności innej osoby ( wychowawca, dyrektor, pedagog, psycholog, itp. ) ma prawo żądać, aby uczeń przekazał mu tę substancję, pokazał zawartość torby szkolnej oraz kieszeni ( we własnej odzieży ), ew. innych przedmiotów budzących podejrzenie co do ich związku z poszukiwaną substancją. Nauczycielowi nie wolno ( nie ma prawa ) samodzielnie wykonywać czynności przeszukania odzieży ani teczki ucznia – jest to czynność zastrzeżona wyłącznie dla policji.
- O swoich spostrzeżeniach powiadamia dyrekcję szkoły.
- Powiadamia o zaistniałym zdarzeniu rodziców/opiekunów ucznia i wzywa ich do natychmiastowego stawiennictwa.
- Szkoła wzywa policję.
- W przypadku, gdy uczeń na prośbę nauczyciela nie chce pokazać substancji ani pokazać zawartości teczki, szkoła wzywa policję, która po przyjeździe przeszukuje odzież i przedmioty należące do ucznia oraz zabezpiecza znalezioną substancję i zabiera ją do ekspertyzy.
- Jeżeli uczeń wyda substancję dobrowolnie, nauczyciel, po odpowiednim jej zabezpieczeniu, zobowiązany jest bezzwłocznie przekazać ją do jednostki policji. Wcześniej próbuje ustalić, w jaki sposób i od kogo, uczeń nabył substancję. Całe zdarzenie nauczyciel dokumentuje, sporządzając możliwie dokładną notatkę z ustaleń wraz ze swoimi spostrzeżeniami.
- Zgodnie z przepisami w Polsce karalne jest:
- posiadanie każdej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych,
- wprowadzanie do obrotu środków odurzających,
- udzielanie innej osobie, ułatwianie lub umożliwianie ich użycia oraz nakłanianie do użycia,
- wytwarzanie i przetwarzanie środków odurzających.
- Każde z opisywanych zachowań jest czynem karalnym, jeśli sprawcą jest uczeń, który ukończył 13 lat a nie ukończył 17 lat.
- Uczeń, który dopuszcza się powyższych czynów po ukończeniu 17 lat popełnia przestępstwo.
- W przypadku zaistnienia jednego z powyższych przestępstw na terenie szkoły, należy wezwać policję.
- W każdym przypadku popełnienia czynu karalnego przez ucznia, który nie ukończył 17 lat należy zawiadomić policję lub sąd rodzinny, a w przypadku popełnienia przestępstwa przez ucznia, który ukończył 17 rok życia, prokuratora lub policję.
- Nauczyciel niezwłocznie powiadamia dyrekcję szkoły.
- Ustala się okoliczności czynu i ewentualnych świadków zdarzenia.
- Sprawcę ( o ile jest znany i przebywa na terenie szkoły ) przekazuje się pod opiekę dyrektorowi szkoły lub pedagogowi/psychologowi.
- Należy powiadomić rodziców ucznia i wezwać ich do szkoły.
- Szkoła niezwłocznie powiadamia policję w przypadku , gdy sprawa jest poważna ( rozbój, uszkodzenie ciała, itp. ) lub sprawca nie jest uczniem szkoły i jego tożsamość nie jest nikomu znana.
- Należy zabezpieczyć ewentualne dowody przestępstwa lub przedmioty pochodzące z przestępstwa i przekazać je policji.
- Postępowanie nauczyciela wobec ucznia, który został ofiarą czynu karalnego.
- Nauczyciel będący na miejscu zdarzenia zobowiązany jest do udzielenia pierwszej pomocy bądź jej zapewnienia.
- Nauczyciel wzywa lekarza lub karetkę pogotowia w przypadku, gdy ofiara doznała obrażeń.
- Niezwłocznie powiadamia dyrekcję szkoły.
- Powiadamia rodziców ucznia.
- Niezwłoczne wzywa policję w przypadku, kiedy sprawa jest poważna i niezbędne jest profesjonalne zabezpieczenie śladów przestępstwa, ustalenie okoliczności i ewentualnych świadków zdarzeń.
- W przypadku znalezienia na terenie szkoły broni, materiałów wybuchowych, innych niebezpiecznych substancji lub przedmiotów, należy zapewnić bezpieczeństwo przebywającym na terenie szkoły osobom, uniemożliwić dostęp osób postronnych do tych przedmiotów i wezwać policję.
- Na terenie szkoły każdy uczeń może zostać wylegitymowany przez policję. Legitymowanie ma na celu przede wszystkim :
- Identyfikację osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia,
- Ustalenie świadków zdarzenia powodującego naruszenie bezpieczeństwa lub porządku publicznego.
- Wykonanie polecenia wydanego przez sąd, prokuratora, organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego.
- Identyfikację osób wskazanych przez pokrzywdzonych jako sprawców przestępstw lub wykroczeń.
- Poszukiwania osób zaginionych lub ukrywających się przed organami ścigania i wymiarem sprawiedliwości.
- Na terenie szkoły policja może dokonać przeszukania w celu:
- Znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym (art. 219 kpk),
- Wykrycia lub zatrzymania oraz przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej.
- Dopuszczalne jest przesłuchanie ucznia na terenie szkoły, przy czym:
- Jeżeli uczeń nie ma ukończonych 17 lat, a jest podejrzany o popełnienie czynu karalnego, przesłuchanie powinno odbywać się w obecności rodziców lub nauczycieli.
- W charakterze świadka można przesłuchać każdego małoletniego, bez względu na wiek i w takiej czynności nie jest konieczny udział rodziców.
- Zatrzymanie ucznia przez policję w szkole może nastąpić, kiedy zaistnieje jedna z wymienionych niżej przesłanek:
- Istnieje uzasadnione przypuszczenie, że uczeń popełnił przestępstwo.
- Przeciwko uczniowi toczy się postępowanie karne, a sąd lub prokurator zarządzili jego przymusowe doprowadzenie (art. 247 kpk).
- Uczeń jest świadkiem w procesie karnym, a organ prowadzący postępowanie (policja, prokurator, sąd) zarządzi jego przymusowe doprowadzenie (art. 285 §2 kpk).
- Zachodzi potrzeba umieszczenia dziecka w Policyjnej Izbie Dziecka.
- Uczeń stwarza w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego a także dla mienia (art. 15 ust.1 pkt.3 Ustawy o policji).
- Uczeń w stanie nietrzeźwości swoim zachowaniem daje powód do zagrożenia lub znajduje się w okolicznościach zagrażających jego życiu lub zdrowiu innych osób.
XII. Algorytm postępowania dyrektora szkoły w przypadku, gdy policja dokonuje zatrzymania nieletniego sprawcy czynu karalnego przebywającego na zajęciach w szkole.
- Funkcjonariusz policji przedstawia dyrektorowi powód przybycia i okazuje legitymację służbową.
- Dyrektor ma prawo zapisać dane osobowe policjanta oraz numer jego legitymacji służbowej, w celu sporządzenia własnej dokumentacji.
- Policjant informuje dyrektora o przyczynie zatrzymania ucznia.
- Pedagog szkolny sprowadza nieletniego do gabinetu dyrektora, gdzie policjant informuje wymienionego o przyczynach przybycia i czynnościach, jakie zostaną wykonane w związku ze sprawą, np. przesłuchanie, okazanie itp.
Każda, dotycząca uczniów, wizyta policjantów w szkole powinna być wcześniej zasygnalizowana dyrektorowi lub uzgodniona z innym pracownikiem szkoły.
W zakresie zapobiegania patologiom szkoła może zwracać się również do patrolu straży gminnej o pomoc w podejmowaniu interwencji w stosunku do zaobserwowanych zachowań, szczególnie takich jak: spożywanie alkoholu, handel narkotykami, kradzieże, rozboje, wymuszenia itp. Funkcjonariusze patrolu straży gminnej w uzgodnieniu z dyrektorem szkoły mogą uczestniczyć w spotkaniach, pogadankach oraz w innych formach działań z zakresu profilaktyki, uzgodnionych z dyrekcją szkoły.
XIII. Postępowanie nauczyciela w sytuacji rozpoznania u ucznia czynnika ryzyka zachowań samobójczych.
- Nauczyciel zgłasza problem lub podejrzenie problemu wychowawcy.
- Wychowawca przekazuje informację pedagogowi/psychologowi szkolnemu, który informuje dyrektora.
- W zależności od stopnia problemu, rozmowę z uczniem przeprowadza wychowawca lub wychowawca wspierany przez pedagoga/psychologa szkolnego.
- Jeśli pedagog/psycholog szkolny rozpoznaje ryzyko zachowań samobójczych, zgłasza problem dyrektorowi szkoły.
- Wychowawca, w porozumieniu z dyrektorem szkoły i pedagogiem/psychologiem szkolnym wzywa w trybie pilnym rodziców/prawnych opiekunów ucznia. Rozmowa odbywa się przy udziale pedagoga/psychologa szkolnego. W trakcie rozmowy rodzice zobowiązują się w formie pisemnej do konsultacji problemu dziecka ze specjalistą ( psychiatra/ psycholog dla dzieci i młodzieży ), oraz do osobistego, cotygodniowego kontaktu ze szkołą. Rozmowa z rodzicami/prawnymi opiekunami musi mieć charakter autorytatywny ze względu na ochronę praw dziecka. Dodatkowo rodzice otrzymują od pedagoga/psychologa szkolnego materiały dotyczące działań, jakie powinni podjąć w stosunku do własnego dziecka oraz adresy miejsc, gdzie mogą uzyskać pomoc.
- Równolegle, dyrektor szkoły podejmuje decyzje poinformowania o problemie ucznia zespołu nauczycieli danej klasy. Każdy nauczyciel, po uzyskaniu tych informacji, podejmuje indywidualną prace z uczniem w celu monitorowania jego niepokojących zachowań i nawiązania konstruktywnego dialogu.
- Jeśli rodzice nie wywiązują się z podjętych zobowiązań i sytuacja ucznia nie ulegnie zmianie, dyrektor szkoły podejmuje decyzję zgłoszenia problemu ucznia do Sądu Rodzinnego i Nieletnich, w celu ochrony praw dziecka.
- Wychowawca jest zobowiązany do prowadzenie rozmów z uczniem w celu nawiązania bliższego kontaktu, lepszego zrozumienia postawy ucznia, udzielenia wsparcia oraz pomocy.
- Równolegle do pracy wychowawcy, pedagog/psycholog szkolny, prowadzi rozmowy indywidualne z uczniem i jego rodzicami. Wychowawca, pedagog, psycholog szkolny informują o postępach w rozmowach dyrektora szkoły.
- Wszelkie działania podejmowane wobec ucznia zagrożonego zachowaniami samobójczymi są dokumentowane w postaci notatek służbowych.
XIV. Postępowanie nauczyciela w przypadku ucznia, który podjął próbę samobójczą.
- Informacja o podjęciu próby samobójczej przez ucznia zostaje przekazana przez dyrektora szkoły w pierwszej kolejności wychowawcy, pedagogowi/psychologowi szkolnemu.
- Dyrektor szkoły zobowiązany jest do poinformowania Rady pedagogicznej.
- Wychowawca klasy nawiązuje kontakt z rodzicami/opiekunami prawnymi ucznia i proponuje pomoc pedagoga/psychologa szkolnego.
- Dyrektor szkoły jest zobowiązany do poinformowania rodziców uczniów szkoły, w celu zapobieżenia zjawisku zakażania się samobójstwem.
- Dyrektor szkoły zobowiązany jest poinformować rodziców ucznia, który podjął próbę samobójczą o wszczęciu procedury związanej z tym faktem.
- Wychowawcy i nauczyciele zobowiązani są do pracy nad zidentyfikowaniem wszystkich uczniów o skłonnościach samobójczych, zarówno w tej samej, jak i w innych klasach.
- Każdy wychowawca poświęca kolejne godziny wychowawcze na pracę z uczniami dotyczącą komunikacji, budowania kontaktu i zaufania, umiejętności pozytywnego przeformułowania problemów uczniów we współpracy z pedagogiem/psychologiem szkolnym.
- Pedagog/psycholog szkolnych prowadza rozmowy z uczniami zgłoszonymi przez wychowawców.
- Postępowanie nauczyciela w przypadku kiedy uczeń popełnił samobójstwo.
- Informacja o samobójstwie ucznia zostaje przekazana przez dyrektora szkoły w pierwszej kolejności wychowawcy, pedagogowi, psychologowi szkolnemu.
- Dyrektor szkoły zobowiązany jest do poinformowania Rady Pedagogicznej.
- Wychowawca klasy nawiązuje kontakt z rodzicami ucznia i proponuje pomoc psychologiczną.
- Dyrektor szkoły zobowiązany jest powiadomić rodziców ucznia, który popełnił samobójstwo o wszczęciu procedury związanej z tym faktem.
- Wychowawcy i nauczyciele zobowiązani są do pracy nad zidentyfikowaniem wszystkich uczniów manifestujących zachowania rezygnacyjne i o skłonnościach samobójczych, zarówno w tej samej, jak i w innych klasach.
- Każdy wychowawca poświęca kolejne godziny wychowawcze na pracę z uczniami dotyczącą umiejętności dzielenia się swoimi emocjami związanymi ze stratą, smutkiem i żalem, budowania kontaktu i zaufania, umiejętności pozytywnego przeformułowania problemów uczniów we współpracy z pedagogiem/psychologiem szkolnym.
- Pedagog/psycholog szkolny prowadzą rozmowy z uczniami zgłoszonymi przez wychowawców.
- Dyrektor szkoły lub osoba wyznaczona przez dyrektora szkoły prowadzi rozmowy z mediami. Nikt bez zgody dyrektora szkoły nie nawiązuje kontaktu z mediami.
- Dyrektor szkoły jest zobowiązany zgłosić w trybie natychmiastowym fakt o samobójstwie ucznia do organów nadzorujących.
XVI. Procedura postępowania w przypadku wystąpienia szkoły do sądu rodzinnego i nieletnich z wnioskiem o wgląd w sytuację rodzinną.
Dyrektor szkoły występuje z wnioskiem o wgląd w sytuację rodzinną w przypadku ucznia,
u którego stwierdzi się istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji, a w szczególności:
- Naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematycznie uchylanie się od obowiązku szkolnego/obowiązku nauki, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych ,
- Naruszanie praw nauczyciela wynikających ze statusu funkcjonariusza publicznego,
- Systematyczne nieprzestrzeganie zasad ujętych w statucie szkoły oraz WZO szkoły.
Sposób działania:
- Wychowawca, dyrektor, psycholog, pedagog podejmują odpowiednio działania związane z wyjaśnieniem sytuacji ucznia, ustalają metody poprawy , do których zobowiązują ucznia oraz jego rodziców/prawnych opiekunów.
- W przypadku, kiedy wcześniej podjęte działania zaradcze i naprawcze nie przynoszą oczekiwanych, pozytywnych rezultatów, dyrektor szkoły podejmuje decyzję
o zawiadomieniu sądu rodzinnego i nieletnich.
- O możliwości wystąpienia szkoły z wnioskiem do sądu informuje się rodziców/prawnych opiekunów ucznia. Dalszy tok postępowania leży w gestii sądu
XVII. Zapobieganie wypadnięciu ucznia z systemu szkolnego na skutek wysokiej absencji:
- Monitorowanie frekwencji uczniów przez wychowawców klas.
- Wychowawca zgłasza psychologowi/pedagogowi/dyrektorowi uczniów opuszczających zajęcia bez usprawiedliwienia a także mających dłuższe nieobecności usprawiedliwione.
- Wychowawca, psycholog/pedagog przeprowadzają rozmowy wyjaśniające z uczniami .
- Wychowawca lub psycholog/pedagog wzywa pismem poleconym rodziców/prawnych opiekunów ucznia do szkoły w celu wyjaśnienia przyczyn nieobecności.
- Wychowawca lub psycholog/pedagog ustala zasady monitorowania frekwencji ucznia oraz sposób kontaktowania się rodziców/prawnych opiekunów ze szkołą w celu kontroli obecności ucznia na lekcjach.
- Dyrektor korzysta z pomocy funkcjonariuszy Policji ( dzielnicowy ) w kontrolowaniu wypełniania obowiązku szkolnego przez uczniów.
- W przypadku 50% nieusprawiedliwionych nieobecności ucznia w szkole w miesiącu, dyrektor kieruje pismo do władz samorządowych właściwych dla miejsca zamieszkania ucznia o niewypełnianiu obowiązku szkolnego/obowiązku nauki.
- Dyrektor kieruje do rodziców/prawnych opiekunów upomnienie wzywające do posyłania dziecka do szkoły.
- Dyrektor występuje z wnioskiem do Sądu Rodzinnego i Nieletnich o wgląd w sytuację rodzinną ucznia.
- Pedagog/psycholog utrzymuje kontakt z ustanowionym sądowo kuratorem społecznym.
Podstawy prawne stosowanych procedur:
- Ustawa z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich
- Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
- Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
- Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty.
- Ustawa z dnia 25 lutego 1964r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeks postępowania karnego.
- Rozporządzenie MEN z dnia 18 sierpnia 2015r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii.
11.Zarządzenie Nr 18 Komendanta Głównego Policji z dnia 23 maja 2014r.zmieniajace zarządzenie w sprawie metod i form wykonywania zadań przez policjantów w zakresie przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich oraz działań podejmowanych na rzecz małoletnich.